Her- en erkennen van gevoelens van eenzaamheid is en blijft voor velen lastig, want wat is dat eigenlijk je eenzaam voelen. En wanneer is iemand eenzaam?
Als je aan iemand rechtstreeks de vraag stelt of er sprake is van eenzaamheid, is de kans groot dat iemand geen eerlijk antwoord geeft.
En als iemand ontkent dat er sprake is van gevoelens van eenzaamheid, ga dan maar niet in discussie. Dat werkt ook niet bij iemand die zegt dat hij/zij nog steeds verliefd is op iemand, terwijl voor de buitenwereld zichtbaar is dat die relatie allang niet goed meer is. Liefde maakt blind zegt men wel eens.
Zou dat met eenzaamheid ook aan de hand kunnen zijn? Zeggen dat alles OK is, terwijl je je doodongelukkig voelt? Als je ontkent dat het niet goed gaat, is het er niet. Is het onwetendheid, taboe of een overlevingsstrategie?
Her- en herkennen van jouw eenzaamheid door een ander
Kan iemand anders jouw eenzaamheid her- en erkennen? Kan iemand anders aan jou zien wat je voelt, waar je last van hebt, waar je behoefte aan hebt? Kan iemand anders bepalen dat jij last hebt van eenzaamheid en sterker nog, zeker weten dat jij eenzaam bent…………? Ik heb zelfs wel eens iemand horen zeggen “De eenzaamheid droop er vanaf”.
Er zijn heel wat maatschappelijke organisaties, gemeenten, bedrijven, welzijnsorganisaties, ondernemers en de Rijksoverheid die de handen ineen slaan om de eenzaamheid van anderen te ‘bestrijden’. Dit doen zij in landelijke en lokale coalities (samenwerkingsverbanden) tegen eenzaamheid. Prachtige initiatieven voor het signaleren, bespreekbaar maken, het doorbreken en duurzaam aanpakken van eenzaamheid van anderen.
Dat lijkt hard nodig, want de onderzoekscijfers zeggen toch genoeg……………… Waar komen al die cijfers dan vandaan als er zoveel mensen ontkennend antwoorden op de rechtstreekse vraag of zij zich eenzaam voelen?
Onderzoekscijfers volksgezondheidzorg
In 2020 gaf 47% van de volwassen bevolking (18 jaar en ouder) aan eenzaam te zijn, waarvan 36% matig en 11% ernstig eenzaam (bron: volksgezondheidenzorg.info).
Eenzaamheid komt voor in alle leeftijdscategorieën. De percentages eenzaamheid bij weduwen en weduwnaars (63%), laagopgeleiden (53%) en 85-plussers (66%) vallen op. Deze cijfers komen tot stand via het invullen van gegevens over gezondheid en leefstijl op vragenlijsten om eenzaamheid te meten.
De eenzaamheidsschaal van De Jong-Gierveld is de meest bekende en gebruikte vragenlijst over eenzaamheid. Deze wordt ook buiten Nederland in meer dan twintig andere landen door onderzoekers gebruikt.
De eenzaamheidsschaal bestaat uit 11 uitspraken over emotionele eenzaamheid en sociale eenzaamheid. Wat zijn die vragen dan?
- Er is altijd wel iemand in mijn omgeving bij wie ik met mijn dagelijkse probleempjes terecht kan.
- Ik mis een echt goede vriend of vriendin.
- Ik ervaar een leegte om me heen.
- Er zijn genoeg mensen op wie ik in geval van narigheid kan terugvallen.
- Ik mis gezelligheid om me heen.
- Ik vind mijn kring van kennissen te beperkt.
- Ik heb veel mensen op wie ik volledig kan vertrouwen.
- Er zijn voldoende mensen met wie ik me nauw verbonden voel.
- Ik mis mensen om me heen.
- Vaak voel ik me in de steek gelaten.
- Wanneer ik daar behoefte aan heb, kan ik altijd bij mijn vrienden terecht.
(Mogelijke antwoorden: ‘nee’, ‘min of meer’ en ‘ja’. (Bron: Eenzaam.nl)
Iemand is sociaal of emotioneel eenzaam als diegene op minstens twee van de bijbehorende items ongunstig scoort. Iemand is eenzaam bij minstens drie ongunstige scores op alle items. Bij negen ongunstige scores is dat ‘ernstig eenzaam’
De praktijk
In de praktijk worden deze vragen door hulpverleners niet gesteld aan cliënten. De vragenlijst is namelijk bedoeld voor onderzoek onder grote groepen mensen. De eenzaamheidsschaal is niet toepasbaar voor het stellen van een diagnose van afzonderlijke personen.
Wel kunnen de vragen bijvoorbeeld voor een zorgverlener als hulpmiddel dienen om een gesprek over eenzaamheid op gang te brengen. Dat werkt vaak veel beter dan rechtstreeks te vragen aan iemand of hij of zij zich eenzaam voelt.
Uiteraard kun je de vragen ook aan jezelf stellen. Misschien her- en erken je uit deze vragen wel dat het misschien toch eenzaamheid kan zijn wat je voelt. Met het beantwoorden van bovenstaande vragen word je je in ieder geval wel bewust van je situatie op dat moment. Dit kan uiteraard best confronterend zijn. Je kunt dan ook zelf de conclusie trekken of je zelf blij wordt van jouw antwoorden of niet en besluiten dat je iets aan je situatie wil veranderen. Zèlf in actie komen, een stap zetten naar een andere levensstijl. Maar ja, hoe dan en waar dan?
Persoonlijke test
Is er dan geen mogelijkheid een indicatie te krijgen op persoonlijk niveau zonder dat iemand je die die ene lastige vraag moet stellen of je je eenzaam voelt? Zeker die mogelijkheid is er.
Op de website van het Eenzaamheid Informatie Centrum is het mogelijk een diagnostische test te doen. Deze test is veilig en bewaart je gegevens niet. Deze test meet hoe je scoort op eenzaamheid en geeft je ook een idee van je vitaliteit. Je vitaliteit zegt iets over hoe makkelijk het voor jou is om met het dagelijks leven om te gaan. Bovendien geeft deze test je – op basis van jouw antwoorden – een indicatie over wat jij in jouw geval het beste kunt ondernemen.
De test bestaat uit 25 vragen en duurt 10 minuten. Aan het eind van de test zie je jouw scores op eenzaamheid en vitaliteit. Je krijgt eventuele bijzonderheden te zien en je krijgt een vrijblijvend advies. Met de test heb je in ieder geval een beeld gekregen van hoe het staat met jouw eenzaamheid en vitaliteit. Uiteindelijk bepaal je natuurlijk zelf of je wel of niet iets aan je situatie wilt veranderen als je niet lekker in je vel zit.
Wil je meer weten over de test, het ontstaan, de achtergronden, waarom het anoniem is en nog veel meer? Ook dat is op de website van het informatiecentrum te vinden.
Waarom dit artikel?
Als ik het heb over de onderzoekcijfers en mijn eigen praktijkervaring blijf ik me iedere keer weer verbazen. Daarom schrijf ik dit artikel.
Als ik samen met mijn collega Julie Koch een aantal keren per jaar een gratis inloopspreekuur houd, een gratis workshop aanbied in de week van de ontmoeting, is er niet tot nauwelijks belangstelling voor. Ook voor de groepscursus Creatief Leven die we aanbieden bij de professionele welzijnsorganisatie WIJ Heemstede, is niet tot nauwelijks belangstelling. Op de open dag lopen veel mensen snel onze tafel voorbij als zij zien dat wij onze kennis over eenzaamheid met hen kunnen delen als ze dat willen. Iedereen mag geheel vrijblijvend vragen stellen.
Vaak is het eerste wat als reactie gegeven wordt: “Ik heb geen last van eenzaamheid hoor” of “Ik ben nooit eenzaam”, terwijl het toch ècht bij ieders leven hoort en het heel normaal is je tijdelijk eenzaam te voelen als er iets verandert in je leven. Als er namelijk iets verandert, klein of groot, worden je dagelijkse patronen overhoop gegooid. Maar misschien her- of erkent iemand niet dat het gevoelens van eenzaamheid zijn. En misschien weet iemand eigenlijk niet eens wat eenzaamheid nu precies is en hoe het ontstaat.
Wil er dan van al die mensen die zich eenzaam en ernstig eenzaam voelen niemand iets meer weten over dit complexe onderwerp of er van af zien te komen? Blijven al die mensen dan ècht ontkennen en beweren dat zij absoluut niet bij die 47% horen…………. Het lijkt er wel op. Ik heb er in een eerder artikel mijn verwondering al over uitgesproken.
Schaamte, onwetendheid, taboe of overlevingsstrategie?
Als je het er niet over hebt, is het er misschien wel niet. Misschien wil je ondanks je angsten liever gewoon verder gaan. Als je je blijft vastklampen aan de droom over hoe het ooit was (terwijl je iets dat gebeurd is nooit meer kunt terugdraaien), gaat het misschien wel vanzelf over…………..
Helaas dat is en blijft een illusie. Wegvluchten van jezelf en de situatie. Als je aan niemand kunt of durft te vertellen wat er in je omgaat, zul je in je eentje blijven worstelen. En dat is ècht niet nodig en zonde van de rest van de leven. Als je zelf geen stappen zet en niet uitspreekt dat je last hebt van je rotgevoel, geen hulp durft te vragen, blijft je last houden van die eenzame gevoelens, hoeveel organisaties en hulpverleners zich dan ook inzetten voor je. Natuurlijk, hulp vragen is moeilijk, zeker als je je eenzaam voelt, maar waarom eigenlijk?
Mogelijk her- of erken je niet dat je gevoelens eenzaamheid betreffen. Denk je dat je last hebt van een burn-out of dat je je aanstelt. Voel je je leeg, buitengesloten, niet gehoord, niet gezien, alleen, in de steek gelaten, contactarm, verlaten, geïsoleerd, in je uppie, stil, vul het zelf verder maar in……
Misschien denk je dat het jou niet overkomt. Eenzaamheid is toch meestal iets dat alleen bij ouderen voorkomt of bij losers? Als je nog werkt, vrienden hebt, getrouwd bent, kinderen hebt, kan je toch niet eenzaam zijn? JA, dat kan wel!
Als mens worstelen we allemaal met onze verschillende problemen. We lossen veel er van op, tot op zekere hoogte. Niet alles is echter op te lossen. Iets dat gebeurd is, is immers nooit meer terug te draaien. Je kunt wel (leren) met de gevolgen ervan om te gaan. Echter alleen als je bereid bent je eis los te laten dat anderen je moeten geven wat je jezelf nog niet geeft. Je je leven zelf weer vorm gaat geven.
Voor iedereen die de draad (weer) wil oppakken na een verandering
Wie bewust zelf het leven vorm geeft is creatief, is bereid de veranderingen in het eigen leven te sturen. Maar… hoe dan? Waar te beginnen? Daar is de cursus Creatief Leven voor ontwikkeld.
Deze cursus geeft inzicht in de patronen die je leven beheersen, inzicht in jezelf, inzicht in mogelijkheden buiten jezelf en inzicht in hoe je kunt bereiken wat je wil bereiken. Stap voor stap naar meer verbinding met anderen.
De cursus gaat over verandering. Verandering van de ene levenssituatie in een andere. Verandering van eenzaam naar niet eenzaam. Verandering van niet weten hoe je het moet aanpakken in doelbewust zijn en weten hoe je het moet doen.
Met inzicht alleen ben je er namelijk niet, veranderen is handelen, is doen. Daarom biedt deze cursus oefeningen in creativiteit. Oefeningen die erop gericht zijn je bewust te maken van je eigen mogelijkheden. Zodat je echte keuzes kunt maken, gebaseerd op je wensen en kansen. Hier vind je er meer informatie over.
Niet de enige
Is mijn gevoel wel eenzaamheid? Of ben ik burn-out? Stel ik me aan? Of is het mijn lot? Wat is dat eigenlijk, je eenzaam voelen? Je bent ècht niet de enige die last heeft van gevoelens van eenzaamheid nadat je leven op z’n kop is gezet door een verandering in je leven. Zoals je hierboven al kon lezen, heeft ruim 40% van de bevolking er dagelijks mee te maken. Zelfs de meest dappere en doorgewinterde hulpverleners en coaches hebben hun eigen verhaal.
Zoals je ook al eerder in dit artikel las, heeft ruim 10% daarvan zelfs te maken met langdurige/chronische eenzaamheid. Sommige mensen voelen zich hun hele leven al eenzaam. Als je langer dan ongeveer een jaar last hebt van deze gevoelens, kom je er vaak zonder deskundige hulp niet meer vanaf. Levensgebeurtenissen overkomen je, eenzaamheid overkomt je, het is echter nooit ‘je lot’. Je hebt altijd keuzes.
Facebook en besloten facebookgroep
Als je wilt kun je ook mijn facebookpagina volgen. Daarop plaats ik dagelijks nieuwe informatie, wetenswaardigheden en/of gewoon een leuke quote. Ook heb ik een besloten facebookgroep: ‘Vraagbaak voor verlangen naar verbinding’.
Deze groep is bedoeld om elkaar op een positieve manier hoop te bieden, een veilige omgeving om vragen te stellen, in een stimulerende sfeer. In deze groep kun je iets schrijven waarop je graag een reactie wilt, bijvoorbeeld als je wilt weten hoe anderen iets doen of benieuwd bent of ze het herkennen, vraag er dan specifiek om. Ook kun je hier delen hoe jij zelf leerde je eenzaamheid en verlorenheid te verlichten. Liefdevolle uitingen van begrip en aanmoediging zijn natuurlijk altijd welkom.
Verder kun je mij vragen stellen. Ik ben geen arts of therapeut, ik ben opgeleid tot Specialist Eenzaamheid. Ik ben deskundig op het gebied van eenzaamheid en kan vragen beantwoorden, adviseren en voorlichten. Eenzaamheid heeft voor mij (bijna) geen geheimen meer.
Eenzaamheid is complexer dan je misschien denkt
Wij, Julie Koch en Marijke Coert zijn beiden gecertificeerd Specialist Eenzaamheid, deskundig en opgeleid om goede hulp te bieden. Om iemand te helpen die zich (langdurig) eenzaam voelt, is kennis nodig van de werking van de hersenen bij langdurige eenzaamheid en welke aanpak ècht werkt. Evenals kennis van de juiste gesprekstechnieken, kennis van wat mogelijk is en waar de grenzen van de hulp liggen. Wij streven ernaar die kennis te delen en zo veel mogelijk mensen te helpen.
Dat doen we met een leuke en effectieve cursus ‘Creatief Leven’. We geven deze cursus regelmatig in samenwerking met WIJ Heemstede. Een cursus tegen eenzaamheid? En dan ook nog effectief en leuk. Bestaat dat ècht? Zeker wel! En dat de cursus bewezen effectief is, blijkt wel uit de resultaten. Door middel van anonieme voor- en nametingen wordt bij het geven van een cursus namelijk steeds nagegaan wat de effecten zijn van de cursus Creatief Leven.
Creatief staat hiervoor: zelf je leven vormgeven (bron: Eenzaamheid Informatie Centrum). Als je weet wat je wilt, met wie je dat wilt doen en hoe je dat voor elkaar kunt krijgen, geef jij op een creatieve manier richting aan je leven. Dan is je eenzaamheid verdwenen. Dat leren we helaas niet op school. De meeste mensen leren het niet van hun ouders. Veel mensen leren het nooit. Die gaan door het leven zonder ooit te ontdekken wat er mogelijk is. Jij misschien wel.
De cursus creatief leven is geen knutselclub, tenzij je werken aan je eigen leven knutselen zou willen noemen. Het is ook geen club om andere mensen te leren kennen, hoewel dat vaak wel een leuke bijkomstigheid is. Het is juist bedoeld om je te leren hoe je andere mensen leert kennen die bij jou passen, en waar je die kunt vinden.
Eenzaamheid hoort nu eenmaal bij het leven, het zal er altijd zijn, net zoals verdriet. We kunnen er daarom maar beter goed op voorbereid zijn. De beste manier om vereenzaming te voorkomen is te leren omgaan met gevoelens van eenzaamheid. Dat is precies wat er gebeurt in de cursus Creatief Leven.
Er vanaf komen begint echter met het zèlf her- en erkennen dat de gevoelens waar je last van hebt, gevoelens van eenzaamheid zijn………….
Dus, houd mijn website in de gaten als je wilt weten wanneer de eerstvolgende cursus weer start.
